تاورکتونی

آیا واقعن میتراپرستی ریشه در آیین مهری ایران باستان دارد؟

پاسخ بسیاری از اساتید و صاحب نظران به این پرسش پاسخ مثبت است. اما کتاب پژوهشی نو در میترا پرستی پاسخ منفی را اثبات می کند. آن چه باعث شده است همه ی ما گمان کنیم که میتراپرستی برداشتی از آیین مهری  ی ایران باستان است وجود نمادهایی بسیار مشترک در نماد تاورکتونی است که آیین برجسته و اختصاصی ی میتراپرستی است. تاورکتونی به معنای کشتن و ذبح گاو است. میتراپرستان صحنه ی کشتن گاو را همیشه در محراب و مرکز معبد خویش می آراستند.

همان طور که می دانیم در ادبیات و تاریخ اساطیری ایران و هند، گاو عنصری مقدس و حضوری بسیار برجسته در پیدایش حیات زمینی و زندگی بشری دارد، این معنای اسطوره ای ایرانی اولین نهیب و سؤال را در مقابل تاورکتونی به ذهن متبادر می کند که اگر میتراییسم برداشتی از آیین مهر ایرانی است چرا در آن شاهزاده یا قهرمان جوان همواره در حال کشتن گاو دیده می شود؟ در حالی که گاو در نقش عنصری مقدس نباید در حال کشته شدن از سوی قهرمان ستودنی نشان داده شود؛ زیرا در اسطوره ی ایرانی گاو به دست اهریمن کشته می شود نه عنصر اهورایی!

این کتاب با وارد کردن این اشکال و سپس گام به گام با طرح دیدگاه هایی که تلاش کرده اند تاورکتونی را با متقاعد کننده ترین شیوه توجیه کنند و یکایک عناصری که در این تصویر جذاب نمایان شده است را معرفی کنند، ادامه پیدا می کند و در این سیر با تکامل دیدگاه ها همراه با مستندات آن آشنا می شویم که بحثی بسیار ارزشمند را می خوانیم.

برای آشنایی ی شما دوست گرامی عناصر تصویر تاورکتونی را تنها نام می برم و دریافت اطلاعات بیشتر را به خواندن این کتاب از سوی شما وامی گذارم.

اما نمی توانم انکار کنم که این پژوهش توانست بخشی از ابهامات و پرسش هایی که در دهن من سال ها خانه کرده بود را شفاف سازد یا دست کم راهی پیش رویم بگشاید. مسایلی همچون دور زمان و زمان های کیهانی، چرایی اعتقاد گذشتگان به ستارگان و روی آوردن آن ها به خورشید و ... 

آن چه در تصویر تاورکتونی می بینیم:                                    

میتراس گاو کش به صورت قهرمانی جوان و همچون شاهزادگان شرقی با نیم تنه و شنلی سرخ که در حال اهتزاز است و کلاهی با رأس خمیده که به کلاه فریجی معروف است، دیده می شود. او فاتحانه سوار بر یک گاو نر قوی هیکل به حالت نیم خیز زانو زده، انگشت در منخرین گاو انداخته و سر گاو را به نشان قربانی کردن به بالا کشیده و خنجری در کتفش فرو کرده است، از جای خنجر خون می جهد و گاهی از جای زخم خوشه های گندم و نباتات روییده اند. از دم گاو خوشه غلات ظاهر شده و سگی به سوی زخم گاو جهیده در حال لیسیدن خون است. هم چنین ماری به سوی خون در حرکت است و در مکیدن خون سگ را همراهی می کند و عقربی بربیضه ی گاو چسبیده است. در دو طرف گاو دو جوانک با همان کلاه فریجی و لباس شرقی در حالی که مشعلی در دست دارند و پاهای خود را چلیپاوار روی هم انداخته اند، ایستاده اند اما یکی از آن ها یعنی کاوتس، مشعل را به سوی بالا و دیگری، کاوتوپاتس مشعل را رو به پایین گرفته است. در اطراف صحنه تاورکتونی نقش هایی از شرح زندگی میتراس تولد او از صخره، کلاغ، خورشید و ماه و سیّارات و منطقه البروج .... دیده می شود.